Udhëtimi pa viza drejt 29 vendeve të zonës Schengen, kryesisht shtete anëtare të Bashkimit Evropian, u shoqërua fillimisht me paralajmërime se liberalizimi i vizave mund të përkeqësonte trendin e migrimit nga Kosova.
Pikërisht kjo ndodhi gjatë vitit të parë të zbatimit, në vitin 2024, sipas të dhënave të Eurostat-it.
Megjithatë, situata ndryshoi në vitin e dytë të udhëtimit pa viza. Edhe pse janari i këtij viti shënoi numrin më të lartë të kërkesave për azil nga qytetarët e Kosovës për një fillim viti, trendi ra ndjeshëm në muajt pasues.
Në disa raste, numri i kërkesave ishte madje më i ulët sesa në vitet para liberalizimit të vizave.
Në parim, liberalizimi i vizave lejon qëndrimin pa viza deri në 90 ditë brenda një periudhe gjashtëmujore në cilindo nga 29 shtetet e zonës Schengen.
Këto udhëtime janë të destinuara për vizita turistike, familjare ose qëllime të ngjashme, dhe nuk lejojnë punësim apo përfitime të tjera. Në Kosovë kishte shqetësime se kjo mundësi do të shfrytëzohej nga të rinjtë për të kërkuar punë ose azil në BE.
Ndërkohë, edhe pse në të kaluarën azilkërkuesit ishin kryesisht burra, ky dallim gjinor pothuajse është zhdukur gjatë dy viteve të fundit. Këtë vit, përveç rënies së përgjithshme të numrit të azilkërkuesve, është vërejtur edhe një rënie e ndjeshme e numrit të fëmijëve nën moshën 14 vjeç që kërkojnë azil.
Ky zhvillim konsiderohet pozitiv për Kosovën, pasi rritja e aplikimeve për azil mund të rrezikojë vetë marrëveshjen për liberalizimin e vizave.
Bashkimi Evropian ka në dispozicion Mekanizmin e pezullimit të vizave, i cili i mundëson pezullimin e përkohshëm të regjimit pa viza për vendet joanëtare, përfshirë Kosovën, në rast të keqpërdorimeve apo rritjes së migrimit të parregullt.
Për më tepër, këtë muaj, Këshilli i BE-së e përfshiu Kosovën në listën e vendeve të sigurta të origjinës, duke synuar përshpejtimin e kthimit të migrantëve dhe vështirësimin e kërkesave për azil nga këto vende.
