Mund ta zvogëloni rrezikun e një vdekjeje të hershme për çfarëdo arsye me gati 20%, vetëm duke ngrënë më shumë ushqime nga zgjedhja juaj e katër modeleve të të ushqyerit të shëndetshëm, sipas një studimi të ri në SHBA.
Njerëzit që i kanë përcjellur më me kujdes ndonjë nga modelet e të ushqyerit të shëndetshëm – të cilat të gjitha ndajnë një fokus në konsumimin e më shumë drithërave, frutave, perimeve, arrave dhe bishtajoreve – kishin gjithashtu më pak gjasa të vdisnin nga kanceri, sëmundjet kardiovaskulare dhe sëmundjet respiratore dhe neurodegjenerative.
Rezultatet e studimit, të publikuara të hënën në revistën JAMA Internal Medicine, tregojnë se “ka më shumë se një mënyrë për të ngrënë mirë dhe për të nxjerrë përfitimet shëndetësore”, sipas Dr. David Katz, specialist i mjekësisë së stilit të jetesës i cili nuk ishte i përfshirë në studim.
Njerëzit shpesh mërziten me një mënyrë të të ushqyerit, thotë bashkëautori i studimit Dr. Frank Hu, “kështu që ky është një lajm i mirë. Kjo do të thotë që ne kemi shumë fleksibilitet në drejtim të krijimit të modeleve tona të shëndetshme diete që mund të përshtaten me preferencat individuale të ushqimit, kushtet shëndetësore dhe kulturat.
“Për shembull, nëse hani ushqim të shëndetshëm mesdhetar dhe pas disa muajsh dëshironi të provoni diçka ndryshe, mund të kaloni në një dietë DASH (Përqasje dietike për të ndaluar hipertensionin) ose mund të kaloni në një dietë gjysmë vegjetariane.” thotë Hu, profesor i të ushqyerit dhe epidemiologjisë dhe kryetar i departamentit të të ushqyerit në Harvard T.H. Chan Shkolla e Shëndetit Publik. “Ose mund t’i ndiqni udhëzimet dietike të SHBA dhe ta krijoni pjatën tuaj të ushqimit të shëndetshëm.”
Një studim afatgjatë
Studimi ndoqi zakonet e të ngrënit të 75,000 grave që morën pjesë në Studimin e Shëndetit të Infermierëve dhe më shumë se 44,000 burrave në Studimin Pasues të Profesionistëve Shëndetësor gjatë 36 viteve. Asnjë nga burrat dhe gratë nuk kishte sëmundje kardiovaskulare në fillim të studimit dhe pak prej tyre ishin duhanpirës. Të gjithë i plotësonin pyetësorët e të ngrënit çdo katër vjet.
“Ky është një nga studimet më të mëdha dhe më të gjata të grupit për t’i ekzaminuar modelet e rekomanduara të dietës dhe rrezikun afatgjatë të vdekjeve të parakohshme dhe vdekjeve nga sëmundje të mëdha,” deklaron Hu.
Hu dhe ekipi i tij vlerësuan pjesëmarrësit se sa nga afër ndoqën katër stile të të ushqyerit të shëndetshëm që janë në sinkron me udhëzimet aktuale dietike amerikane.
Njëra është dieta mesdhetare, e cila vë në pah ngrënien e frutave, perimeve, drithërave, arra, bishtajore, peshk dhe një sasi të lartë vaji ulliri, thotë Hu. “Ky model diete vë theksin tek yndyrnat e shëndetshme, veçanërisht yndyrat e pangopura, përveç ushqimeve me bazë bimore dhe alkoolit të moderuar,” tha ai.
Tjetra quhet dieta e shëndetshme me bazë bimore, e cila gjithashtu fokusohet në ngrënien e më shumë produkteve bimore, por jep pikë negative për të gjitha produktet shtazore dhe çdo alkool të përdorur.
“Ai madje dekurajon opsionet relativisht të shëndetshme, të tillë si peshku ose disa produkte të qumështit,” shton Hu, duke shtuar se plani i të ngrënit i kundërshton ushqimet e pashëndetshme me bazë bimore si produktet e patates.
“Andaj, mund ta imagjinoni se vegjetarianët janë ndoshta në pikën më të lartë të kësaj diete,” tha ai, “dhe njerëzit që hanë shumë produkte shtazore ose ushqime me karbohidrate shumë të përpunuara do të ishin në fundin më të ulët të këtij rezultati.”
Indeksi i Ushqimit të Shëndetshëm gjurmon nëse njerëzit i ndjekin udhëzimet bazë ushqimore të SHBA-së, të cilat e vënë theksin tek ushqimet e shëndetshme, me bazë bimore, me theks të veçantë për mishin e kuq dhe të përpunuar dhe e dekurajojnë ngrënien e sheqerit të shtuar, yndyrave të pashëndetshme dhe alkoolit, tha Hu.
Indeksi Alternativ i Ushqimit të Shëndetshëm u zhvillua në Harvard, thotë Hu dhe përdor “provat më të mira të disponueshme” për t’i përfshirë ushqimet dhe lëndët ushqyese të lidhura më fort me një rrezik më të ulët të sëmundjeve kronike.
“Ne kemi përfshirë në mënyrë eksplicite arrat, farat, drithërat dhe konsumin më të ulët të mishit të kuq dhe të përpunuar dhe pijeve të ëmbla me sheqer,” shtoi ai. “Konsumimi i moderuar i alkoolit lejohet.”
Gjetjet sipas sëmundjes
Pas vlerësimit të modelit të të ngrënit të secilit person, pjesëmarrësit u ndanë në pesë grupe, ose kuintile, nga respektimi më i lartë në atë më të ulët të një ose më shumë prej modeleve të të ngrënit.
“Kuintili më i lartë i cilësisë së dietës në krahasim me më të ulëtin u shoqërua me një reduktim afërsisht 20% të vdekshmërisë nga të gjitha shkaqet,” thotë Katz, president dhe themelues i Iniciativës së Vërtetë Shëndetësore jofitimprurëse, një koalicion global ekspertësh të përkushtuar për mjekësi të stilit të jetesëstë bazuar në prova.
Studimi zbuloi gjithashtu reduktime në rrezikun e vdekjes nga disa sëmundje kronike nëse njerëzit e përmirësonin dietën e tyre me kalimin e kohës, tha Hu.
Pjesëmarrësit që e përmirësuan shëndetin e dietës së tyre me 25% mund ta zvogëlojnë rrezikun e vdekjes nga sëmundjet kardiovaskulare me një gamë prej 6% në 13% dhe vdekjen nga kanceri me 7% në 18%, tha ai. Pati një ulje deri në 7% të rrezikut të vdekjes nga sëmundjet neurodegjenerative, të tilla si demenca.
“Reduktimi i vdekshmërisë nga sëmundjet e frymëmarrjes ishte në fakt shumë më i madh, duke ulur rrezikun me 35% në 46%,” shton tutje Hu.
Studimi u mbështet në vetë-raportet e pjesëmarrësve për preferencat ushqimore dhe për këtë arsye tregoi vetëm një lidhje, jo një shkak dhe pasojë të drejtpërdrejtë, midis zakoneve të të ngrënit dhe rezultateve shëndetësore. Megjithatë, fakti që studimi parashtroi pyetje për dietat çdo katër vjet gjatë një periudhe kaq të gjatë kohore i shtoi peshë gjetjeve, thotë Hu.
Cili është rezultati i këtij studimi të madh e afatgjatë?
“Nuk është asnjëherë tepër vonë për të adoptuar modele të shëndetshme të të ushqyerit dhe përfitimet e të ngrënit të një diete të shëndetshme mund të jenë tejet me rëndësi për sa i përket reduktimit të vdekjeve totale të parakohshme dhe shkaqeve të ndryshme të vdekjes së parakohshme”, thotë Hu.
“Njerëzit gjithashtu kanë shumë fleksibilitet për sa i përket krijimit të modelit të tyre të shëndetshëm ushqimor. Mirëpo parimet e përbashkëta – të hani më shumë ushqime me bazë bimore dhe më pak porcione mishi të kuq, mish të përpunuar, sheqer të shtuar dhe natrium – duhet të jenë aty, pavarësisht se çfarë lloj diete dëshironi ta krijoni.”/CNN
