Në një kohë kur Lindja e Mesme po bëhet sërish vatër e një konflikti potencial global, Instituti Ndërkombëtar për Kërkime mbi Paqen (SIPRI) ka lëshuar alarmin për një garë të re të armatimeve bërthamore dhe dobësimin e mekanizmave të kontrollit ndërkombëtar.
Sipas raportit më të fundit të SIPRI, në janar 2025, në botë ekzistonin gjithsej rreth 12,241 koka bërthamore, nga të cilat rreth 9,614 janë të vendosura në potenciale ushtarake, të montuara në raketa, në bazat operacionale, ose në depo që mund të aktivizohen shpejt.
Nëntë shtete zotërojnë zyrtarisht armë bërthamore: Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar, Franca, Izraeli, Rusia, Kina, Koreja e Veriut, India dhe Pakistani.
Gati të gjitha këto vende kanë vazhduar në vitin 2024 me programe intensive të modernizimit, duke përmirësuar arsenalet ekzistuese dhe duke zhvilluar versione të reja të armëve bërthamore.
Nga totali i kokave bërthamore, rreth 3,912 janë vendosur në raketa balistike dhe avionë, ndërsa rreth 2,100 janë në gjendje gatishmërie të lartë për raketa balistike me rreze të gjatë veprimi.
Rreth 90 për qind e këtyre kokave bërthamore i përkasin vetëm dy vendeve: Rusisë dhe Shteteve të Bashkuara, duke e bërë kërcënimin global shumë të përqendruar.
SIPRI gjithashtu thekson se gjithnjë e më shumë vende po konsiderojnë mundësinë e zhvillimit të armëve bërthamore, me debate kombëtare që zhvillohen mbi statusin dhe strategjitë e tyre bërthamore.
Kina ka përshpejtuar ndjeshëm zgjerimin e arsenalit të saj, i cili tani vlerësohet të ketë të paktën 600 koka bërthamore, rritja më e shpejtë midis vendeve që zotërojnë armë bërthamore.
India raportohet se ka zgjeruar në mënyrë të moderuar arsenalin e saj në vitin 2024, ndërsa Pakistani ka intensifikuar zhvillimin e sistemeve të reja të shpërndarjes së armëve bërthamore, duke përfshirë raketa dhe platforma të tjera ushtarake të afta për të transportuar koka bërthamore në objektiva strategjikë.
Njëkohësisht, Pakistani vazhdon të grumbullojë materiale të zbërthyeshme, elementë kyç për prodhimin e armëve bërthamore.
Ky trend i rritjes dhe modernizimit të arsenaleve bërthamore vjen në një kohë kur mekanizmat ndërkombëtarë për kontroll dhe kufizim të armëve po dobësohen, duke rritur shqetësimet për stabilitetin dhe sigurinë globale.
Analistët e SIPRI-së paralajmërojnë se rritja e tensioneve dhe garës së armatimeve mund të nxisë një kthesë të rrezikshme në politikën globale, me pasoja potencialisht katastrofike për paqen botërore.
